بعد از آن که رأی اولیه دادگاه ( رأی بدوی) صادر شد هر کدام از طرفین پرونده حق دارند تا مدت زمان معینی نسبت به رأی صادرشده اعتراض کنند. اعتراض به رأی دادگاه حقی است که همیشه به طرف دعوا داده میشود. در کلان شهر تهران روزانه نیاز افراد به وکیل پایه 1 دادگستری تهران بیشتر از گذشته احساس می شود. ممکن است افراد بعد از گرفتن وکیل و پیگیری پرونده قضایی به کمک وکیل باتجربه باز هم به حکم نهایی دادگاه اعتراض داشته باشند.
با اینکه همیشه اصل بر این است که دادگاهها رأی عادلانه و طبق قانون و مقررات صادر میکنند اما گاهی ممکن است به خاطر برخی اشتباهات و یا پیدا شدن یک سری مدارک این رأی از طرف کسی که محکوم به آن شده است دچار مشکل باشد. روش اعتراض به دو دسته تقسیم میشود. گاهی اعتراض به گونهای است که به آن روش عادی گفته میشود. گاهی اعتراض اسم فوق العاده به خود میگیرد.
روش عادی شامل موارد زیر است:
- تجدید نظر
- واخواهی
روش فوق العاده شامل موارد زیر است:
- اعتراض شخص ثالث
- اعاده دادرسی
- فرجام خواهی
در ادامه این مقاله به روشهای اعتراض به حکم دادگاه می پردازیم. با ما همراه باشید.
معرفی روش عادی شکایت به رأی دادگاه
روش عادی که به دو دسته واخواهی و تجدید نظر تقسیم میشود روشی است که اصولاً مجاز است مگر در مواردی که قانون آن را استثناء کرده باشد.
روش واخواهی: یکی از روشهای اعتراض عادی به رأی دادگاه است. طبق ماده 305 قانون مدنی، واخواهی مربوط به صدور رأی غیابی است. پس رأیهایی که به صورت حضوری صادر شده باشد جزء این دسته محسوب نمیشود. به بیان دیگر روش واخواهی روش اعتراض به رأی غیابی است. زمانی که یک حکم غیابی از طرف دادگاه صادر میشود محکوم در یک زمان مقرر میتواند اعتراض خود را به صورت واخواهی مطرح کند. این زمان بستگی به محل اقامت محکوم علیه دارد. اگر شخص محکوم شده ساکن ایران است تا 20 روز مهلت دارد تا اعتراض خود را اعلام کند. اما کسی که خارج از ایران ساکن است به مدت 2 ماه بعد از رأی دادگاه حق اعتراض دارد. همچنین قابل ذکر است که بررسی این اعتراض فقط از طرف دادگاهی که رأی را صادر کرده است قابل رسیدگی میباشد.
روش تجدید نظر: طرفین دعوا بعد از رأی صادرشده از دادگاه، حق درخواست تجدیدنظرخواهی دارند. البته این حق هم تا زمان خاصی قابل انجام است. طبق ماده 306 قانون آیین دادرسی مدنی در روش تجدیدنظر اگر محکوم علیه ساکن ایران باشد تا 20 روز و اگر ساکن خارج کشور باشد تا 2 ماه مهلت دارد تا تجدیدنظر خواهی کند.
در دعاوی کیفری در ماده 434 موارد قابل قبول برای تجدیدنظرخواهی ذکر شده است. این موارد شامل عدم صلاحیت دادگاه رأی دهنده، مخالف بودن رأی صادر شده با قانون و … است. زمان تجدیدنظرخواهی در دعاوی کیفری همچون روش واخواهی و تجدیدنظر عادی، برای اشخاصی که مقیم ایران هستند تا 20 روز و برای افراد خارج از کشور 2 ماه است.
معرفی روش فوق العاده اعتراض به رأی دادگاه
همانطور که گفتیم روش فوق العاده یک روش اعتراضی است که در موارد خاصی که قانون آن را مجاز دانسته امکانپذیر است. این روش شامل سه مورد فرجامخواهی، اعاده دادرسی و اعتراض شخص ثالث است.
روش فرجامخواهی: روش فرجامخواهی روشی است که دیوان عالی کشور در آن نقش دارد. این دیوان بررسیکننده رأی صادر شده از دادگاه است. در واقع این دیوان بررسی میکند که آیا حکم صادرشده مطابق با مقررات و قوانین شرعی است یا خیر. بعد از بررسی کامل، آن را تأیید و یا نقض میکند. اگر رأی را نقض کرد پرونده را مجدداً به دادگاه رأیدهنده میفرستد تا مجدداً به آن رسیدگی شود. طبق ماده 397 زمان درخواست فرجامخواهی برای ساکنین کشور 20 روز و برای افراد خارج از ایران 2 ماه اعلام شده است.
بر طبق ماده 427 قانون دادرسی کیفری هم به همین ترتیب است و قابل فرجام خواهی است. مهلت فرجامخواهی پروندههای کیفری هم همانند دیگر روش های اعتراض، برای ساکنین ایران 20 روز و برای خارجیها 2 ماه است.
روش اعتراض شخص ثالث: همانطور که مشخص است رأی دادگاه در مورد طرفین دعوا صادر میشود اما گاهی برای شخص ثالث هم اثراتی دارد. طبق ماه 417 آیین دادرسی مدنی اگر رأی صادر شده از دادگاه به صورتی باشد که به شخص ثالث هم خللی وارد شود، در صورتی که آن شخص دخالتی در دعوا نداشته باشد میتواند به رأی دادگاه اعتراض کند. بنابراین کسی که حقوقش طبق رأی صادر شده تحت تأثیر قرار بگیرد میتواند نسبت به آن حکم اعتراض خود را وارد کند. این اعتراض به دو شکل ثالث اصلی و ثالث طاری قابل مطرح شدن میباشد.
روش اعاده دادرسی: اعاده دادرسی یکی از روشهای اعتراض فوق العاده است که طبق آن همان دادگاهی که رأی را صادر کرده است بر طبق شرایط خاصی که در قانون بیان شده، دوباره آن را مورد بررسی قرار دهد. برای مثال، زمانی که بعد از رأی صادرشده از دادگاه، مدارک جدیدی ارائه شود که بیگناهی فرد محکوم شده را ثابت کند، فرد تقاضای اعاده دادرسی میکند. در این صورت دادگاه موظف است دوباره به پرونده رسیدگی کند و رأی جدیدی را صادر کند. طبق قانون 427 آیین دادرسی مدنی مهلت دادخواست اعاده دادرسی برای ساکنین ایران 20 روز و برای افراد خارج از کشور 2 ماه است.
در ماده 474 و 477 قانون دادرسی کیفری، موارد اعاده دادرسی کیفری بیان شده است. ماده 477 مربوط به خلاف شرع بودن حکم صادرشده است. اگر رئیس قوه قضائیه رأیی که صادر شده را خلاف شرع تشخیص دهد، پرونده را به دیوان عالی کشور میفرستد تا در شعبه خاصی که تحت نظر رئیس قوه قضائیه است رسیدگی شود. طبق ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری، وکیل یا نماینده قانونی شخص میتواند در دیوان عالی کشور درخواست اعاده دادرسی بدهد. البته در صورت غیبت یا فوت فرد محکوم شده، دادستان کل کشور و دادستان مجری حکم میتوانند این درخواست را به دیوان عالی کشور صادر کنند.
آموزش نوشتن متن اعتراضنامه علیه نظر دادگاه
شخصی که درخواست اعتراض دارد در اولین قدم باید دادخواست خود را به صورت الکترونیکی ثبت کند. این دادخواست در دفاتر خدمات قضایی قابل ثبت شدن است. در متن اعتراضنامه باید مشخصات کامل محکوم له و محکوم علیه ذکر شود. محکوم علیه هم باید دلایل اعتراض خود را به صورت کامل در اعتراضنامه مطرح نماید. سپس دادخواست اعتراض به دادگاه صالح فرستاده میشود. دادگاهی که رأی نهایی را صادر کرده بود متن اعتراضنامه را بررسی میکند و اگر قابل قبول بود رأی جدید را صادر میکند.